Bothar Chluain Meala
Ar mo ghabháil go B’ leá Cliath dhom go dian-mhoch ar maidin,
Do casadh cailín óg orm a raibh scáil a’ rósaí ‘na leacain.
D’fhiosraigh díom an óigbhean “Cá gcónaíonn tú a mharcaigh?”
“Cónaím i dtigh lóistín ar bhothar Chluain Meala”.
“Is aithris scéal nua dhúinn ó’r tú is déanaí d’fhág an baile:
An maireann do chéile nó an raibh sí riamh agat?”
“Tá sí go tinn tréith lag, mo chiap, ar an leaba,
Is dochtúirí ní bhfaighinnse a leigheasódh a galar”
“Éist, éist a óigfhir: cá bhfios ná bhfuil marbh?
Is go ngabhaimís le chéile go deo, deo fad a mhairfeam.
Gheobhaidh tú airgead id’ phócaí is ór buí le scaipeadh,
Is mé féinig mar nóchar ag coiriú do leapan”.
“Ní thiocfadsa is tú a phosadh is mo rian stóir a sheachain(t),
Is mo leanaí beaga óga a bheith gan máthair, gan athair.
Mar tá cúram orm iad a thógaint, iad a ní is iad a ghlanadh,
Agus grá ní thabharfainn d’aon bhean eile, ach do mháthair mo leanbh.”
“Do thugas grá mór duit, ar do ghrua ‘s ar do leacain,
‘S ar do chomhrá binn béasach, atá tar éis mo chroí a chaitheamh.
Mara dtigir ‘s mé a phosadh le comhairle na sagart,
Úachtaím dom cháirdibh go bhfágfad tú marbh.”
“Mo shlán beo-sa siar chughat a ghrian-bhruinneall álainn,
Is a chailín chiúin chiallmhar ó bhruach na Siúire.
Go mbíodh na fir óga teacht iarradh le grá dhuit,
Is go mb’fhiú thú mac iarla dá thriall chughat thar sáile.
Tá mo leanaí ag béice is ag síor-ghol ó éagas.
Tá a gcuacha gan cíoradh ná suim chuir ‘na mbéile.
Tá siad ag rince le baois na díchéille agus mise siúl coillte,
‘S nach bhfaghinn dul ghá bhféachaint.”
Pilib Séimh Ó Fathaigh
Aréir agus mé ag machnamh ar mhaoilinn an leasa,
Cé chífinn chugam ag tarraingt ach an tsíbhruinneall óg,
A raibh a bratchumha léi go talamh, bhí géaga léi ar leathadh.
Is a cuacha buí gan chasadh ag titim léi go feor.
D’fhiosraíosa féineach den ainnir cér díobh í nó a hainm:
‘An tú síbhean na Craige, rion Airt nó Mór?
Nó Anna Chaomh Nic Gearailt, géag dhlúth dar gcaraid,
Ata ag éileamh an mharcaigh sa mBuí-Chnoc fé bhrón?’
Shuigh taobh liom an ainnir, a haolchrobh mar an eala,
An réiltean gan ghangaid do b’aille ar bith snó.
‘A shéimh fhir a labhair’, ag géarghol is ag ceasnaighil,
‘Réifidh mé do gheasa ach suímis go fóill.
Is mé Anna Chaomh Nic Gearailt ó Dhún Aolta na Seabhac,
Mar a bhfuil tréanfhuil ag caismirt go dian ann as mo dheoidh;
Táim traochta le tamall ó bheith ag éileamh bhur mairbh,
Is é Pilib séimh ceart Ó Fathaigh fáth mo dhobhróin.
Mo léan agus mo thuirse! An séimh-fhear gan fuinneamh,
‘bheith daorsnoite i dtinneas is i bhfaoilteacha bróin,
Nó arbh fhéidir go gcuirfeadh an séithleach ortsa an cluiche?
Glaoigh feasta ar Mhic Mhuire is ar Bhanríon na hOighe.
Beidh do chéile agus do linbh ag géar ghol go connail,
I d’éileamhsa, a Philib, is tú sínte gan treoir;
Is ma théann ort san imirt dein liom ionad coinne,
Is raghaidh mé i d’fhéachaint Lá ‘l Muire go Buí-Chnoc na sló.
Is méin liomsa feasta ar do ghaoltasa labhairt,
A shéimhfhir gan ghangaid a shíolraigh ón bpór;
Gréagaigh is Craithigh is na Paoraigh ab fhearra,
Lucht éigse do labhairt, lucht saghad agus treon.
Níl aon díobh ina mbeaththaidh a réifeadh ár ngeasa,
Glaoite as diaidh d’ainimse sa tír úd id’ dheoidh,
Ó shéanais do charaid ag dul faoi bhéil lice i nglasaibh,
Mar a chuaigh Phoebus fá scamall sa mBuí-Chnoc faoi bhrón.
O is méin liomsa feasta géilleadh do do theastas,
A bheith ag an tréanfhuil i gceannas sa mBuíchnoc, dár ndóigh.
An tAonmhac i do ghlacadh i gcomhluadar na bhFlaitheas,
Ag tabhairt saorbhreath ar t’anam is á shaoradh ó gach brón.
Beannacht Mhaighdean na bhFlaitheas ar chuais faoina brata,
Lonradh na scaball na gcros leat is na gcorón’.
Beannacht na naomh is na n-aingeal ‘s gach n-aon eile dár thaithís,
Is mo bheannacht féin leat gan ghangaid go Ríocht gheal na nGlór’.
Mo Thig Beag Aerach
Tá crainnín aonair a bhfuil air géaga
A bhriseann géar-shioc is gaoth aduaidh
Ag fás go treorach ó thráth nach eol dom
Is sásta gleoite é, gan bhréag is buan.
Tá éinín páirteach ar ghéag ina bharr san,
Is é go fáiltiúil ag labhairt ó chroí.
Is i bhfios dom féineach tá suite taobh leis,
Im thig beag aerach sa ngleann seo thíos.
Tá sruth ar m’eolas ag rith go ceolmhar
As ucht an mhórchnoic le fána anuas
A bhfuil poirt is féar glas á fhoiliú in éineacht
‘S á chur gan bhuíochas ‘na bhráighe chun cuain.
Tá an t-eas ag géimnigh ann an breac ag léimnigh
‘S an bheach ag saothrú le fonn chun tís.
Is mise i m’aonar cois tine ag éisteacht
Im thig beag aerach sa ngleann seo thíos.
Ó éirí gréine go dtéann si fé thiar
Tá a haghaidh go séimh-gheal ar m’áras féin.
Is ionúin léi mo phinniúr aolmhar,
‘S m’fhuinneog léir ghlan i lár an lae.
Is deas, gan bhréag daoibh, a thagann ré dhó,
Is í ag bailiú léi thar toinn is tír.
Níl ionad saolta chomh cluthar néata
Le mo thig beag aerach sa ngleann seo thíos.
Ní iarrfainn aoibhneas, ní iarrfainn saoirse,
Ní iarrfainn choíche caisleán ná cúirt.
Níl eolas uaimse ar ór na ar uaisleacht,
Ná ar bhóiceáil uaibhreach ag soláthar clú.
Mo thrua gach éinne tá ar thuairisc féile
Níl uaimse in aon chor mar gheall sa tír A
ch mo chrainnín aonair, mo shruth is m’éinín,
Is mo thig beag aerach sa ngleann seo thios.